323
730
730
Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski
Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski

Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski (ur. 30 gru­d­nia 1888 w Krakowie, zm. 22 sierpnia 1974 tamże) – polski wicepremier, minister prze­my­słu i handlu (1926–1930), minister skarbu (1935–1939) II Rzeczypospolitej.

Współtwórca COP i Gdyni.

Kierował opracowaniem 4-letniego planu in­we­sty­cy­j­ne­go przewidującego rozbudowę in­fra­stru­ktu­ry, zwiększenie potencjału obronnego kraju, przygotowanie fundamentów dla przyszłej rozbudowy przemysłu, łącznie z aktywizacją Sta­ro­pol­skie­go Okręgu Przemysłowego. Za­i­ni­cjo­wał budowę portu i miasta w Gdyni. Znacznie przyczynił się do powstania Stalowej Woli – miasta leżącego w woj. podkarpackim.

Wniósł wielki wkład w rozwój polskiego przemysłu chemicznego: zakładów azotowych w Chorzowie i Tarnowie.

Syn Jana (1841–1902) i Wincentyny (1864–1951). Ojciec – prawnik – był urzędnikiem kolei krakowskiej. Po odziedziczeniu majątku po bracie prze­niósł się z rodziną do miejscowości Czernichowce pod Zbarażem, w której Eugeniusz spędził dzieciństwo wraz z rodzeństwem: Romanem (1885­–1948), Janiną (1892–1994) i Zofią (1900–2000).

W 1898 rozpoczął naukę w Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie – nauka w tym czasie nie szła mu najlepiej. Od 1902 roku uczęszczał do Gim­na­zjum OO. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem. Po śmierci ojca, od 1903, matka zajęła się synem. W 1907 otrzymał świadectwo doj­rzałości.

Politechnika Lwowska
Politechnika Lwowska przed 1939

Po maturze, w latach 1907­–1910, studiował na Wy­dzia­le Chemii Te­chni­cznej Po­li­tech­ni­ki Lwowskiej, gdzie na­u­ka szła mu bardzo do­brze.

Jednak w 1910 Eugeniusz na prośbę matki, która bała się aktywności politycznej i nie­po­dle­gło­ś­cio­wej syna, wyjechał na dalsze studia na uniwersytet do Monachium (1910–1912). W 1913 roku powrócił do Lwowa, w którym odbył praktykę w Gazowni Miejskiej. We wrześniu 1913 poślubił Leokadię z Glazerów (1890–1977), bratanicę bp Jakuba Glazera, z którą miał czworo dzieci: syna zmarłego w niemowlęcym wieku, Jana (1914–1939), Annę (1918–2007) i Ewę (ur. 1922). W okresie studiów we Lwowie związał się z młodzieżowymi organizacjami nie­po­dle­g­ło­ścio­wy­mi Zet i Zarzewie, a następnie był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich.

W czasie I wojny światowej walczył w Legionie Wschodnim, następnie w Legionach Polskich oraz zajmował się pracą konspiracyjną w Polskiej Organizacji Wojskowej. W okresie wojny polskobolszewickiej pracował w sekcji chemicznej Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii przy Mi­ni­ster­stwie Spraw Wojskowych. W 1921 wystąpił z wojska w stopniu porucznika.

Jeszcze w trakcie I wojny światowej pełnił funkcję zastępcy dyrektora Ga­zo­w­ni Lubelskiej. Następnie, jako docent, wykładał chemię węgla ka­mie­n­ne­go i gazu na Politechnice Warszawskiej. Jako inżynier chemik, podjął w 1921 pracę na stanowisku dyrektora technicznego w Państwowej Fa­bry­ce Związków Azotowych w Chorzowie, której dyrektorem naczelnym zakładu był wówczas Ignacy Mościcki. W ciągu czterech lat doprowadził do rozkwitu fabryki, uprzednio pozbawionej przez Niemców dokumentacji i personelu technicznego.

Po przewrocie majowym Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mo­ś­ci­c­ki zarekomendował go na stanowisko ministra przemysłu i handlu w rzą­dzie Kazimierza Bartla, które to stanowisko piastował w latach 1926–1930. Włączył się w działalność Obozu Zjednoczenia Narodowego.

Stał się szeroko znany jako autor koncepcji rozwoju handlu morskiego i budowniczy portu w Gdyni.

Dom Żeglarza polskiego w Gdyni
Dom Żeglarza Polskiego zbudowany w 1937 roku stanowi kwintesencję modernizmu charakterystycznego dla przedwojennej Gdyni.

W latach 1931–1935 był dyrektorem Pa­ń­s­t­wo­wych Fabryk Zwią­z­ków Azotowych w Cho­rzo­wie i Mościcach.

Od października 1935 do 30 września 1939 Eugeniusz Kwiatkowski pełnił funkcję wice­pre­mie­ra i ministra skarbu w rządach: Mariana Zy­n­d­ram-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego. Od 1937 roku patronował Centralnemu Okręgowi Przemysłowemu, koncepcji autorstwa braci Kosieradzkich (Władysław Kosieradzki i Paweł Ko­sie­ra­dzki).

W obliczu klęski wrześniowej wraz z rządem opuścił Polskę 17 wrze­śnia 1939.

W latach 1939–1945 internowany w Rumunii. Po wojnie wrócił do kraju i w latach 1945–1948 był Delegatem Rządu dla Spraw Wybrzeża (jego za­stę­p­cą był Kazimierz Strzegocki). Ówczesne władze usiłowały wykorzystać jego doświadczenia i talenty organizatorskie, ale gdy nie chciał się im poddać, w 1948 został przeniesiony na przymusową emeryturę. W czasie pobytu na Wybrzeżu mieszkał w Sopocie, gdzie włączył się czynnie w działalność ZHP. Został przewodniczącym Zarządu Okręgu ZHP.

W latach 1947–1952 był posłem na Sejm Ustawodawczy. W 1948 roku został odsunięty od działalności publicznej, z administracyjnym zakazem pobytu na Wybrzeżu i w Warszawie. Zajął się pracą naukową z dziedziny che­mii, ekonomii i historii.

Przez wiele lat był szykanowany przez władze PRL. Zamieszkał w Krakowie, tamże zmarł w 1974. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

Grób Kwiatkowskiego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
Grób Kwiatkowskiego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Eugeniusz Kwiatkowski w Gdy­ni jest traktowany jako jedna z bardziej zasłużonych postaci dla rozwoju miasta. Dzię­ki nie­mu budowa gdy­ń­skie­go portu, która po­czą­t­ko­wo prowadzona była dość ospale, w roku 1926 ruszyła w błyskawicznym tem­pie, a Gdy­nia stała się dla mię­dzy­wo­je­n­nej Polski oknem na świat. Poza budową portu przy­czy­nił się do powstania polskiej floty handlowej, u­wa­l­nia­jąc Po­l­skę od opłacania obcych ar­ma­to­rów. Jednocześnie z jego inicjatywy powstała Dalekomorska Flota Rybacka.