Mieczysław Moczar

Mieczysław Moczar właśc. Mikołaj Demko vel Diomko, pseudonim Mietek ur. 25 grudnia 1913 w Łodzi, zm. 1 listopada 1986 - komunistyczny działacz społeczny i polityczny okresu PRL; generał dywizji KBW, minister Spraw Wewnętrznych, i wieloletni prezes NIK.

Był synem Bronisławy Wierzbickiej, katoliczki, córki łódzkiego włościanina, i Tichona Demki vel Diomki, wyznania prawosławnego – najprawdopodobniej Ukraińca. Zdobył stosunkowo skromne wykształcenie – ukończył szkołę powszechną w Łodzi oraz 3-letnie kursy zawodowe. W latach 30. pracował jako robotnik w fabryce włókienniczej, skąd został zwolniony; w tym czasie związał się z ruchem komunistycznym; od 1937 był w KPP.

Po 1939 roku przebywał w Białymstoku, pracował wówczas dla wywiadu ZSRR. Absolwent kursu NKWD w mieście Gorki w 1941.

W czasie II wojny światowej dowódca GL i AL w okręgu łódzkim, kieleckim i lubelskim. Po 1945 działał w KC PPR, kierownik Grupy Operacyjnej Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego ds. województwa łódzkiego, od 8 czerwca 1945 szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi, gdzie zapisał się szczególnie okrutnie, osobiście torturując żołnierzy podziemia antykomunistycznego. Był również w dużej mierze odpowiedzialny za sfałszowanie wyników referendum 1946 oraz wyborów 1947.

Od 6 października 1948 wojewoda olsztyński, a po likwidacji urzędów wojewodów (20 marca 1950) – przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie (24 maja 1950-16 kwietnia 1952).

Od 1956 minister PGR. 1956-64 wiceminister spraw wewnętrznych, od 1964 roku szef tego resortu (do 1968).

W latach 1956-81 członek KC PZPR. 1968-71 sekretarz KC. 1970-1971 oraz 1980-1981 członek Biura Politycznego KC PZPR.

W wyniku kierowanej przez niego nagonki antysyjonistycznej w czasie wydarzeń marca 1968 Polskę opuściło kilkadziesiąt tysięcy osób pochodzenia żydowskiego, a represje dotknęły środowiska studenckie, naukowe i artystyczne.

Prezes Zarządu Głównego ZBoWiD w okresie 1964-72. W latach 1972-1980 – wiceprezes, a w latach 1980-1983 prezes Rady Naczelnej ZBoWiD.

Od 1971 do 1981 prezes NIK. W okresie 1976-80 członek Rady Ministrów (NIK podlegał wówczas rządowi). 1981-83 wiceprzewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu FJN.