Zgrupowanie „Radosław” – kryptonim zgrupowania oddziałów Kedywu, które zostało utworzone przed wybuchem powstania warszawskiego.

Zgrupowanie „Radosław” było najsilniejszym i najbardziej elitarnym zgru­po­wa­niem Armii Krajowej walczącym w powstaniu warszawskim. W jego skład wchodziły stosunkowo dobrze uzbrojone i zaprawione w potyczkach z Niemcami oddziały Kedywu Komendy Głównej AK, m.in. słynne har­cer­skie bataliony „Zośka” i „Parasol”.

Zgrupowanie „Radosław” przyjęło nazwę od pseudonimu jego dowódcy ppłk. Jana Mazurkiewicza – szefa konspiracyjnych oddziałów dywersyjnych Komendy Głównej Armii Krajowej Kedywu.

Przed godziną „W” zgrupowanie zostało rozlokowane na terenie Woli w re­jonie cmentarzy, ulic: Okopowej, Młynarskiej i Kercelaka z zadaniem zajęcia Woli i ochrony Komendy Głównej, która stacjonowała na ul. Dzikiej.

Podczas walk zdobyto obóz „Gęsiówka”, uwalniając ok. 350 więzionych tam Żydów, uzyskano połączenie ze Starym Miastem, opanowano ul. Okopową, zdobyto magazyny wojskowe. Zgrupowanie toczyło ciężkie walki w rejonie cmentarzy oraz ulic: Młynarskiej, Wolskiej, Żytniej i Karolkowej.

Podczas ciężkich walk do 11 sierpnia utrzymano stanowiska w szkołach przy ul. Okopowej i Spokojnej. Postęp wojsk niemieckich zmusił oddziały zgrupowania do wycofania się w rejon ulic Stawki, Spokojnej i Mu­ra­no­w­skiej. 11 sierpnia zajęto pozycje obronne wzdłuż ulic Mu­ra­no­w­skiej i Kon­wik­tor­skiej.

W połowie sierpnia zgrupowanie brało udział w nieudanym natarciu na sta­no­wi­ska niemieckie w rejonie Dworca Gdańskiego, które miało na celu po­łą­cze­nie sił z powstańcami z Żoliborza. Wobec wzrastającego nacisku wroga, oddziały wycofały się z Muranowa. W kolejnych dniach zgrupowanie walczyło na Nowym Mieście.

W nocy z 30 na 31 sierpnia Zgrupowanie „Radosław” uczestniczyło w nie­u­da­nej próbie przebicia do Śródmieścia. Poniosło wówczas ciężkie straty podczas walk na ul. Bielańskiej. Kompania „Rudy” z batalionu „Zośka” była jednak jedynym powstańczym oddziałem, któremu udało się tej nocy prze­drzeć drogą naziemną ze Starówki do Śródmieścia.

Wobec ogólnego niepowodzenia ataku zarządzono ewakuację pow­stań­ców i władz cywilnych kanałami do Śródmieścia. Zasadnicze oddziały zgrupowania ewakuowały się nocą z 1 na 2 września. Zgrupowanie wyszło z kanałów na ul. Nowy Świat, przy rogu ul. Wareckiej.

W nocy z 4 na 5 września obsadzono odcinek na Czerniakowie w rejonie ul. Książęcej i Ludnej, wzdłuż ul. Rozbrat oraz Wisły do ul. Łazienkowskiej. Żołnierze Radosława wzmocnili tym samym oddziały Zgrupowania Kryska, od początku powstania walczącego na Czerniakowie.

Zadaniem oddziałów zgrupowania było utrzymanie brzegu Wisły, gdyż spo­dzie­wa­no się pomocy ze strony Armii Czerwonej i LWP od strony Pragi.

6 września załamał się opór powstańców na Powiślu. Niemcy rozpoczęli zmasowany atak na Czerniaków. W toku walk zostało przerwane po­łą­cze­nie ulicą Książęcą z placem Trzech Krzyży. Jedyną drogą do Śródmieścia i Mokotowa pozostały kanały.

Wobec dużych strat w ludziach i braku amunicji ppłk. „Radosław” zde­cy­do­wał o przejściu kanałami na Mokotów nocą z 19 na 20 września. Do 22 września broniły się resztki oddziałów z Czaty i Brody.

Na Mokotowie pozostałości zgrupowania wzięły udział w dalszej walce. Po zrezygnowaniu z planów przebicia się do lasów chojnowskich, nocą z 25 na 26 września, ok. 120 ludzi przeszło kanałami do Śródmieścia, gdzie zgromadziło się ok. 230 żołnierzy i oficerów. Tyle pozostało ze stanu wyj­ścio­we­go zgrupowania, które 1 sierpnia liczyło ok. 2300 ludzi.

Do zgrupowania należeli m.in. Krystyna Bełżyńska i Józef Warszawski.

Upamiętnienie

• We wrześniu 2001 Rada m. st. Warszawy nadała rondu Babka nazwę rondo Zgrupowania AK „Radosław”.
• Kamień z tablicą pamiątkową odsłonięty w 2004 w północno-wschodniej części ronda.
• Tablica przy ul. Solec 57 (od strony ul. Wilanowskiej) upa­mię­t­nia­ją­ca ostatnią redutę powstańczą na Górnym Czerniakowie bronioną 23 września przez żołnierzy Zgrupowania „Kryska”, Zgrupowania „Radosław” i 9 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty 1 Armii Wojska Polskiego.