Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie kostopolskim – zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności cywilnej (głównie polskiej) podczas rzezi wołyńskiej w powiecie kostopolskim w dawnym województwie wołyńskim w okresie II wojny światowej.
Mordy w powiecie kostopolskim rozpoczęły się od marca 1943 r. i trwały przez cały okres rzezi. W 11 miejscowościach zginęło powyżej 100 osób, w tym w Janowej Dolinie 607. Na terenie powiatu kostopolskiego ofiarą zbrodni padło 4 264–4 267 Polaków (ustalona, minimalna liczba ofiar). Ponadto zginęło co najmniej 1 Czech, 247 Żydów, 43 Ukraińców, 5 Rosjan. Ustalono 51 sprawców zbrodni. W co najmniej 29 przypadkach napadów Ukraińcy udzielili Polakom pomocy. Spalonych zostało co najmniej 10 kościołów i 5 kaplic.
Zbrodnie głównie były dziełem UPA, wzmocnionej w marcu i kwietniu 1943 r. przez dezerterów z ukraińskiej policji, wspomaganej przez ukraińskich chłopów, samoobronę (SKW) i Służbę Bezpeky OUN-B. W niewielkim zakresie jako sprawców wskazuje się oddziały zbrojne melnykowców i bulbowców.
Ogółem nacjonaliści zniszczyli 132 osiedla polskie
Miejsca zbrodni i liczba ofiar
gmina Bereźne
Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
---|---|
Antonówka | 23 Polaków |
Bereźne | 96 Polaków |
Białaszówka | 32 Polaków, 1 Ukrainiec |
Białka | 18 Polaków |
Bronne | 1 Ukrainiec |
Dąbrówka | 2 Polaków |
Hołubne | 3 Polaków |
Ilniki | 200 Polaków |
Jabłonne | 4 Żydów |
Kadobyszcze | 19 Polaków |
Kamionka | 13 Polaków |
Karaczun | 3 Polaków |
Kościelny Futor | 18 Polaków |
Krzeszów | 6 Polaków |
Kupla Mała | 1 Polak |
Kurhany | 1 Polak |
Lipniki | 179 Polaków, 4 Żydów, 1 Rosjanka |
Majdan Mokwiński | 7 Polaków |
Małuszka | 16 Polaków |
Małyńsk | 19 Polaków |
Młodzianówka | 2 Polaków |
Mokwin | 15 Polaków |
Polany | 3 Polaków |
Police | 1 Polak |
Rudnia Bobrowska | 17 Polaków |
Siniakówka | Liczba ofiar nieznana |
Teklówka | Liczba ofiar nieznana |
Tyszyca | 2 Polaków |
Werba | 6 Polaków |
Wielkiepole | 3 Polaków, 2 osoby z rodziny polsko-ukraińskiej |
Zalesie | 9 Polaków, 1 Ukrainiec, 1 Żyd |
Zamostycze | 1 Polak |
Zarzeczka | 6 Polaków |
Zurne | 1 Polak |
gmina Deraźne
Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
---|---|
Aleksandrówka | 8 Polaków |
Anielówka | 2 Polaków |
Biczal | 18 Polaków |
Borówka | 40 Polaków |
Czudwy | 6 Polaków |
Dąbrówka | 9 Polaków |
Debryca Mała i Wielka | Liczba ofiar nieustalona |
Deraźne | 68-69 Polaków,1 Ukrainiec |
Diuksyn | 5 Polaków, 1 Ukrainiec |
Dolina Dąbrowa | 1 Polak |
Jamniniec | 12 Polaków |
Józefin | Liczba ofiar nieustalona |
Klin Stawiecki | Liczba ofiar nieustalona (co najmniej 1 ofiara) |
Korczyn | Liczba ofiar nieustalona |
Marianówka | Liczba ofiar nieustalona |
Michałówka | 11 Polaków |
Pendyki | 150 Polaków |
Perełysianka | 34 Polaków |
Pieńki Pendyckie | 33 Polaków |
Polanówka | 53 Polaków |
Postójne | 1 Ukrainiec |
Radomianka | 17 Polaków |
Smolijów | Liczba ofiar nieustalona |
Tomaszów | 25 Polaków, 4 osoby z rodzin polsko-ukraińskich |
Wereczówka | Liczba ofiar nieustalona |
Złaźne | 36 Polaków, 1 Ukrainiec |
gmina Kostopol
Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
---|---|
Aleksandrówka | Liczba ofiar nieustalona |
Annowal | 15 Polaków |
Berestowiec Stary | 23 Polaków |
Bołdyń | 7-8 Polaków |
Borszczówka | 1 Polak |
Danczymost | 5 Polaków |
Grudy | 6 Polaków, 1 Czech |
Hipolitówka | 21 Polaków |
Jankiewicze | Liczba ofiar nieustalona |
Janowa Dolina | 607 Polaków, 1 Żyd |
Jasnobór | Liczba ofiar nieustalona |
Kurhany | Liczba ofiar nieustalona |
Lipniki (Lipniki Maszczańskie) | 22 Polaków |
Małe Siedliszcze | 10 Polaków |
Mokwin | 9 Polaków |
Pępków | 18 Polaków, 6-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 1 Ukrainiec |
Pieczałówka | 1 Polak |
Płoteczno | 50 Polaków |
Rudeński Majdan | 1 Polak |
Trubica | Liczba ofiar nieustalona |
gmina Ludwipol
Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
---|---|
Adamówka | 4 Polaków, 1 Ukrainiec |
Alfredówka | 1 Polak |
Antolin | 6 Polaków, 3 osobowa rodzina polsko-ukraińska |
Astrachanka | 15 Polaków |
Berezówka | 1 Polak (99-letni) |
Berezyna | 7 Polaków |
Bereżniaki | Liczba ofiar nieustalona |
Biały Brzeg | 6 Polaków |
Bielczakowska | 25 Polaków |
Budki Kudrańskie | 9 Polaków |
Budki Ujściańskie | 12 Polaków |
osada Wojskowa Bystrzyce | Liczba ofiar nieznana, osada spalona |
Bystrzyce | 6 Polaków, 2 Ukraińców |
Chmielówka | 3 Polaków, 1 Ukrainiec |
Chołopy | 1 Polak |
Chwojanka | 11 Polaków |
Dermanka | 104 Polaków, 3-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 8 Żydów |
Druchowa | 20 Polaków |
Frankopol | 4 Polaków |
Gliniszcze | 11 Polaków, 1 Rosjanin |
Głuboczek | 4 Polaków |
Głuboczanka | 33 Polaków, 1 Ukrainiec, 2 Żydów |
Górna | 81 Polaków |
Granne | 15 Polaków |
Horodyszcze | 4 Polaków |
Hruszówka | 4 Polaków |
Hubków | 7 Polaków, 1 Ukrainiec |
Hurby | 19 Polaków, 5 Ukraińców |
Huta Bystrzycka | 7 Polaków |
Huta Stara | 3 Polaków |
Janówka | 24 Polaków, 3 Ukraińców |
Jezierce | 3 Polaków |
Józefówka | 1 Polak |
Kamionka | 22 Polaków, 8 Ukraińców |
Koziarnik Chłopski | 1 Polak |
Koziarnik Chotyński | 6 Polaków |
Kudranka | 10 Polaków, 11 Żydów |
Ludwipol | 19 Polaków, 1 Ukrainiec |
Marcelówka | 35 Polaków |
Medwedówka | 135 Polaków, 2-osobowa rodzina polsko-ukraińska |
Mokre | 1 Polak |
Myszakówka | 2 Polaków |
Nakazów | 8 Polaków |
Niemila | 127 Polaków |
Nowiny | 20 Polaków |
Pasieka | 3 Polaków |
Podrałówka | 1 Polak |
Rudnia Pogorełowska | 11 Polaków |
Rudnia Potasznia | 23 Polaków, 8 Żydów |
Rudnia Stryj | 1 Polak, 1 Ukrainiec |
Sołomiak | 4 Polaków |
Spalony Młynek | 6 Polaków |
Szopy | 30 Polaków |
Futor Trubińskich | 4 Polaków |
Worobiówka | 1 Polak |
Wyczymir | 30 Polaków |
Zastawie | 83 Polaków, 4 osobowa rodzina polsko-ukraińska |
gmina Stepań
Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
---|---|
Borek | 6 Polaków |
Butejki | 6 Polaków |
kolonia Dworzec i osada wojskowa Batory | 2 Polaków |
Hrada | 4 Polaków |
Huta Stepańska | w Hucie Stepańskiej 155 Polaków, 11 Żydów, w okolicach Huty Stepańskiej 600 Polaków (szacunki UPA: 500-950 Polaków) |
Kazimierka | 8 Polaków, 1 Ukrainiec |
Komarówka | 1 Ukrainiec |
Kantopy | 1 Polak |
Kryczylsk | 18 Polaków, 30 kozaków w służbie niemieckiej |
Mielnica Duża | 1 Polak |
Mielnica Mała | 11 Polaków |
Nieklukwin | Liczba ofiar nieznana |
Perespa | 51 Polaków, 1 Ukrainiec |
Siedlisko | 18 Polaków, 1 UkrainiecStepań |
Stepań | 24 Polaków, 4 Ukraińców, 1 Rosjanin |
Temne Stepańskie | 2 Polaków |
Trudy | 1 Polak, 1 Rosjanin |
Ugły | 104 Polaków |
Werbcze Duże | 68 Polaków |
Wołosza | 5 Polaków |
Wyrka | 161 Polaków |
Zakuście | 1 Polak |
Ziwka Stara | 21-22 Polaków |
gmina Stydyń
Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
---|---|
Hutwin | 1 Polak |
Japołć | 5 Polaków |
Kamionka Nowa | Liczba ofiar nieustalona |
Kamionka Stara | 9 Polaków |
Lady | 5 Polaków |
Ledne | 8 Polaków |
Mielnikowo | Liczba ofiar nieznana |
Mutwica | 11 Polaków |
Mydzk | 3 Polaków |
Nowina | Liczba ofiar nieznana |
Omelanka | 55 Polaków |
Osowa | 4 Żydów |
Osówka | 3 Polaków |
Ożgów | 60 Polaków |
Podsielcze | 32 Polaków |
Półbieda | 2 Polaków |
Romaszkowo | 1 Polak |
Rudnia | 8 Polaków |
Stydyń Wielki | 7 Polaków |
Stydyńska | 100 Żydów |
Tchory | 9 Polaków |
Zbrodnie w nieustalonych miejscach
W nieustalonych miejscach powiatu kostopolskiego zginęło również co najmniej 291 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 8 Ukraińców, 83 Żydów, 1 Rosjanin.
Kierownictwo terenowe OUN-B w powiecie kostopolskim
Funkcja | Imię, nazwisko i pseudonim | Okres działalności |
---|---|---|
przewodniczący nadrejonu | Stachij Kowalczuk | 1945 |
nadrejonowy referent organizacyjny | Hryhoryj Lewczuk "Burlij" | 1944 |
nadrejonowy referent SB | Hryhoryj Torohnij "Łys" | 1944 |
Bibliografia