Sonderaktion Lublin - regionalna akcja specjalna przeprowadzona w okupowanej Polsce w ramach tzw. Intelligenzaktion - "Akcji Inteligencja" będącej częścią wielkiego Generalnego Planu Wschodniego. Akcja wymierzona w polską elitę intelektualną mieszkającą w regionie lubelskim miała na celu eliminację polskiej inteligencji i była pierwszym krokiem do germanizacji tego regionu Polski. Wymordowano w niej w sumie około 2 000 polskich intelektualistów, urzędników oraz duchownych.

Sonderaction Lublin rozpoczęła się 9 listopada 1939 r. od serii aresztowań obejmujących nauczycieli szkół podstawowych i średnich, sędziów, adwokatów, księży. Aresztowania trwały do końca listopada obejmując min.:

• 16 profesorów KUL,
• 36 profesorów lubelskich gimnazjów,
• 44 nauczycieli szkół powszechnych,
• 7 sędziów sądu apelacyjnego i okręgowego,
• 24 adwokatów,
• 100 duchownych katolickich

Dnia 17 listopada zamknięto uniwersytet lubelski i aresztowano także 60 studentów. W pierwszej kolejności rozstrzelano 23 grudnia 1939 r. więźniów Zamku Lubelskiego rekrutujących się z przedstawicieli lubelskiej inteligencji. Niemcy przerwali przygotowania więźniów do Wigilii i wywołali 10 spośród nich:

• Stanisława Bryłę - prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie,
• Bolesława Sekutowicza - prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie,
• Edwarda Lipskiego i Władysława Rutkowskiego - adwokatów,
• Antoniego Krzyżanowskiego - dyrektora Gimnazjum im. Arciszowej,
• ks. Michała Niechaja - profesora seminarium duchownego,
• Tadeusza Moniewskiego - dyrektora Gimnazjum im. St. Staszica w Lublinie,
• Czesława Martyniaka - profesora KUL,
• Tadeusza Ilukiewicza i Józefa Dańkowskiego - starostów lubelskich.

Osoby te wraz z dwoma więźniami kryminalnymi o nieustalonych personaliach zostały przewiezione na pobliski kirkut, gdzie zostały rozstrzelane przez funkcjonariuszy 102 batalionu niemieckiej policji. W sumie w akcji tej kontynuowanej przez całą okupację zamordowano ok. 2000 polskich intelektualistów pochodzących z Lublina.

Zamordowano też - bp bł.Władysław Goral