Polska Partia Robotnicza, PPR – partia polityczna, utworzona 5 stycznia 1942 w Warszawie z inicjatywy przybyłych z ZSRR polskich komunistów z tzw. Grupy Inicjatywnej zrzuconych przez lotnictwo radzieckie na spadochronach 28 grudnia 1941 w okolicach Wiązowny, poprzez połączenie kilku spośród istniejących konspiracyjnych grup komunistycznych (m.in. Młot i Sierp, Stowarzyszenie Przyjaciół Związku Radzieckiego i Rewolucyjne Rady Robotniczo-Chłopskie) Szkoleniem aktywistów PPR tworzących Grupę Inicjatywną m.in. w specjalnym ośrodku w miejscowości Puszkino pod Moskwą, zajmowało się NKWD, wielu z nich było agentami NKWD. Projekt utworzenia tej partii był planem politycznym Stalina wobec powojennej Polski – PPR i miał być w założeniach radzieckich alternatywą i przeciwwagą dla rządu polskiego w Londynie. . Rzeczywistym celem PPR i komunistów polskich przeszkolonych przez NKWD w Moskwie, było maksymalne osłabienie polskiego podziemia niepodległościowego.

PPR nie zgodziła się na potwierdzenie, iż nie jest powiązana z czynnikami obcymi (określano tak Komintern) oraz nie potępiła paktu Ribbentrop-Mołotow i jego skutków dla Polski. Mało tego poparła atak sowiecki na Polskę z 1939 roku oraz odłączenie siłą od Polski jej wschodnich terytoriów ze Lwowem, Grodnem i Wilnem na czele.

W 1942 specjalna komórka aktywistów PPR zajmowała się także inwigilacją działaczy podziemia niepodległościowego i żołnierzy AK oraz innych organizacji konspiracyjnych, gromadząc informacje i dane które następnie przekazywano niemieckiej tajnej policji Gestapo za pomocą działających w niej agentów NKWD lub przesyłając je pocztą. Celem tych akcji było rozbicie nie komunistycznych organizacji konspiracyjnych, w szczególności Armii Krajowej. PPR otrzymywała znaczne kwoty pieniędzy na bieżącą działalność z Moskwy a także poprzez zbrojne napady na sklepy, urzędy niemieckie oraz rozprowadzanie obligacji Daru Narodowego.

W łonie samej PPR trwały w 1942 roku walki o władzę, jesienią 1942 doszło do serii zabójstw działaczy PPR. Po zabójstwie Marcelego Nowotki przeprowadzono wewnętrzne śledztwo (komisja Duracza). Wiele poszlak wskazywało na Bolesława Mołojca, który po śmierci Nowotki samowolnie przejął władzę i sprawował ją w sposób "stalinowski" w związku z czym wszedł w konflikt z Fornalską, Finderem, Jóźwiakiem i Gomułką. Mieczysław Hejman i Jan Krasicki 31 grudnia 1942 roku wykonali wyrok na Mołojcu. W środowiskach PPR rozpuszczono wieść, że Mołojec zaginął, a Moskwę zawiadomiono 9 stycznia 1943 roku.

W listopadzie 1943 roku na czele PPR stanął Władysław Gomułka. Program szczegółowy przedstawiono w XI 1943 w znanej broszurze autorstwa Gomułki pt. "O co walczymy". Zapowiedziano w nim: sojusz z ZSRR, granicę zachodnią Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej, zaś wschodnią na Bugu, reformę rolną (realizowaną drogą wywłaszczenia, bez wypłacania odszkodowania, majątków ziemskich o powierzchni powyżej 50 ha., które propaganda PPR określała jako "obszarnicze"), nacjonalizację wielkiego przemysłu, banków i transportu oraz utworzenie Milicji Obywatelskiej. Zapowiedziano utworzenie w kraju Rządu Tymczasowego po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej.

PPR była głównym inicjatorem utworzenia 1 stycznia 1944 w Warszawie (na trzy dni przed wkroczeniem Armii Czerwonej w przedwojenne granice Polski), Krajowej Rady Narodowej – która obwołała się samozwańczo podziemnym polskim parlamentem. W dokumencie założycielskim KRN odmówiono polskiemu rządowi w Londynie reprezentowania narodu polskiego i zrzeknięto się także wszystkich praw do wschodnich terenów II Rzeczypospolitej, zagrabionych przez ZSRR w 1939 na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow, propagując oparcie granicy wschodniej na zasadzie etnicznej – po 1939 ZSRR dążył do zmiany stosunków etnicznych na okupowanych terenach wschodnich Rzeczypospolitej na swoją korzyść, NKWD w ramach represji wobec ludności polskiej wysiedliło wielu obywateli polskich (według różnych szacunków ok. 1 500 000 ludzi), nadało im przymusowo obywatelstwo ZSRR bądź wcieliło siłą do Armii Czerwonej. Na II konferencji plenarnej KRN 20-23 stycznia jako podstawę nowej granicy wschodniej Polski przyjęto Linię Curzona. Ustalenia odnośnie nowej polskiej granicy wschodniej zostały wstępnie uzgodnione przez Wielką Trójkę na konferencji teherańskiej w 1943 roku, jednak nigdy nie uznał ich oficjalnie rząd polski w Londynie, jako sprzeczne z polską racją stanu – przedstawiciel polskiego rządu w Londynie nie został dopuszczony do rozmów w Teheranie.

W styczniu 1944, 23 stronnictwa i organizacje polityczne oraz społeczne w specjalnej odezwie napiętnowały PPR jako agenturę, oddającą Moskwie polskie ziemie wschodnie i godzącą w najżywotniejsze interesy państwa i narodu polskiego.

Zbrojnym ramieniem PPR była Gwardia Ludowa (od 1944 jako Armia Ludowa).

Organami prasowymi były m.in. "Trybuna Wolności" i "Trybuna Chłopska".

W styczniu 1943 roku utworzono organizację młodzieżową Związek Walki Młodych.

W V 1944 roku zwierzchnictwo KRN uznała Armia Polska w ZSRR i ZPP.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski, PPR rozpoczęła tworzenie administracji państwowej -. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. PPR m.in. terroryzowało Polskie Stronnictwo Ludowe i inne partie polityczne, zwalczało żołnierzy podziemia niepodległościowego za pomocą instytucji posługujących się środkami zorganizowanej przemocy, takimi jak Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, Główny Zarząd Informacji Wojska Polskiego oraz NKWD i inne organizacje bezpieczeństwa ZSRR.

Dla potrzeb przeprowadzenia i ochrony sfałszowanego referendum ludowego Biuro Polityczne PPR powołało w marcu 1946 Państwową Komisję Bezpieczeństwa, która miała się zająć koordynacją działań jednostek LWP, WOP, KBW, UB, MO i ORMO. Zadaniem jej była m. in. likwidacja podziemia niepodległościowego i fizyczna eliminacja polityków PSL.

Wkrótce po sfałszowanym przez komunistów referendum, przeprowadzonym 30 czerwca 1946 i likwidacji opozycji – PPR zapewniła sobie pełnię władzy stając się w latach 1947-1948 partią rządzącą i rozpoczęła przemiany na wzór sowiecki. Latem 1948 w związku ze sprawą tzw. odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego niepodzielną władzę w partii przejęło jednoznacznie stalinowskie skrzydło z Bolesławem Bierutem na czele, składające się głównie z komunistów którzy wojnę spędzili w ZSRR. W grudniu 1948 doszło do połączenia PPR z PPS w Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą.

Głównymi działaczami PPR byli: Marceli Nowotko, Bolesław Mołojec, Paweł Finder, Bolesław Bierut, Władysław Gomułka.

Politycy PPR

A

• Jakub Aleksandrowicz
• Antoni Alster
• Maksymilian Alweil
• Roman Andrzejewski (poseł KRN)

B

• Zygmunt Balicki (inżynier)
• Ryszard Bartosiewicz
• Franciszek Bartoszek
• Stanisław Beniger
• Antoni Bida
• Franciszek Biedrzycki
• Władysław Bieńkowski
• Antoni Bigus
• Franciszek Blinowski
• Mieczysław Bodalski
• Jerzy Borejsza
• Leonard Borkowicz
• Celina Budzyńska
• Jerzy Burski
• Aleksander Burski

C

• Ferdynand Chaber
• Leon Chajn
• Hilary Chełchowski
• Adam Cuber

D

• Józef Dechnik
• Tomasz Dobiosz
• Henryk Dobrowolski
• Irena Domańska
• Gerszon Dua
• Teodor Duracz
• Władysław Dworakowski
• Paweł Dylong
• Mieczysław Dziubdziela
• Paweł Dąbek
• Ostap Dłuski

F

• Jehuda Feldwurm
• Alfred Fiderkiewicz
• Franciszek Fiedler
• Mieczysław Figuła
• Edward Fondamiński
• Felicja Fornalska
• Małgorzata Fornalska
• Franciszek Frąckowiak

G

• Maria Gajecka
• Henryk Golański
• Michał Goleniewski
• Zofia Gomułkowa
• Ludwik Gościński
• Wiktor Grodzicki
• Zdzisław Grudzień
• Wacław Gumiński

H

• Ryszard Hill
• Tadeusz Hołuj
• Adam Humer

I

• Franciszek Ilski
• Mikołaj Iwanow (robotnik)
• Jan Izydorczyk

J

• Mieczysław Jagielski
• Jan Janczura
• Tadeusz Janczyk
• Maria Jarochowska
• Witold Jarosiński
• Piotr Jaroszewicz
• Wojciech Jaruzelski
• Władysław Jasiński (działacz robotniczy)
• Marian Jaworski (polityk)
• Stanisława Jodłowska
• Franciszek Jóźwiak
• Stefan Jędrychowski

K

• Stanisław Kania
• Leon Kasman
• Nesanel Kichler
• Czesław Kiszczak
• Zenon Kliszko
• Aleksander Kokoszyn
• Julian Kole
• Władysław Korczyc
• Grzegorz Korczyński
• Franciszek Kotus-Jankowski
• Władysław Kowalski (polityk)
• Władysław Kozdra
• Mirosław Krajewski (działacz robotniczy)
• Jan Krasicki
• Wincenty Kraśko
• Władysław Kruczek
• Leon Kruczkowski
• Stanisław Krupa
• Władysław Kuczewski
• Stanisław Kujda
• Józef Kulesza
• Antoni Kuligowski
• Feliks Kupniewicz
• Jerzy Kusiak
• Wiktor Kuźnicki
• Wiktor Kłosiewicz

L

• Józef Lewartowski
• Wacław Lewikowski
• Pelagia Lewińska
• Henryk Ligięza
• Ignacy Loga-Sowiński
• Jerzy Lorens

Ł

• Zofia Ładyńska
• Stanisław Łapot

M

• Władysław Machejek
• Mieczysław Marzec
• Władysław Matwin
• Franciszek Mazur
• Marian Mazur (prokurator)
• Karol Małłek
• Stanisław Michalski (działacz robotniczy)
• Stefan Michnik
• Mieczysław Mietkowski
• Kazimierz Mijal
• Marian Minor
• Stefan Misiaszek
• Józef Mitręga
• Mieczysław Moczar
• Zygmunt Modzelewski
• Jerzy Morawski
• Tadeusz Mrugacz

N

• Wiktor Nagórski
• Ryszard Nieszporek
• Franciszek Nowak (polityk)
• Roman Nowak
• Zenon Nowak

O

• Walenty Obraniak
• Edward Ochab
• Franciszek Olejniczak (1885-1943)
• Józef Olszewski
• Edwarda Orłowska
• Paweł Ostasiewicz

P

• Henryk Palka
• Antoni Parol
• Zbigniew Paszkowski
• Stanisław Pawlak (poseł PZPR)
• Roman Piotrowski
• Adam Polewka
• Mieczysław Popiel
• Józef Popielas
• Józef Pruchnik
• Julian Przyboś
• Stanisław Przybysz
• Janusz Przymanowski
• Jan Ptasiński

R

• Antoni Ratajczak
• Adolf Riedel
• Michał Rola-Żymierski
• Leon Rubinsztein
• Bolesław Rumiński
• Jan Rustecki
• Jan Rutkiewicz (lekarz)
• Jan Rutkowski (pułkownik)
• Rozalia Rybacka
• Władysław Rypiński
• Mieczysław Róg-Świostek
• Wacław Rózga
• Józef Różański

S

• Edward Szymański (poseł na Sejm Ustawodawczy)
• Leon Schiller
• Jerzy Siedlecki
• Franciszek Sielańczuk
• Stanisław Skrypij
• Stanisław Skrzeszewski
• Jerzy Smyczyński
• Włodzimierz Sokorski
• Sergiusz Soroko
• Artur Starewicz
• Leon Stasiak
• Stefan Staszewski
• Eugeniusz Stawiński
• Tadeusz Strzałkowski
• Ryszard Strzelecki
• Henryk Szafrański
• Franciszek Szlachcic
• Stanisław Szot
• Jerzy Sztachelski
• Eugeniusz Szyr

Ś

• Roman Śliwa
• Karol Świerczewski

T

• Michalina Tatarkówna-Majkowska
• Franciszek Tekliński
• Walenty Titkow
• Stanisław Tkaczow
• Julian Tokarski (polityk)
• Stanisław Tołwiński
• Jan Trusz
• Maria Turlejska
• Jan Turlejski

W

• Stanisław Walczak
• Maria Wedmanowa
• Władysław Wicha
• Józef Wieczorek (polityk)
• Jerzy Wierzchowski
• Kazimierz Witaszewski
• Stefan Wolas
• Władysław Wolski
• Henryk Woźniak (powstaniec warszawski)
• Stanisław Wroński
• Zenon Wróblewski
• Witold Wyspiański
• Stanisław Wyłupek

Z

• Jerzy Zasada
• Franciszek Zawada
• Włodzimierz Zduńczyk
• Wanda Zieleńczyk
• Jerzy Ziętek
• Jadwiga Zubrycka

Ż

• Stanisław Żółtowski

http://www.polishamericancongressnj.org/historiakomunizmu.pdf