Marceli Nowotko (właśc. Nowotka, pseudonimy: Marian, Stary) (8 lipca 1893 - 28 listopada 1942) - działacz komunistyczny, pierwszy przywódca Polskiej Partii Robotniczej.

Nowotko urodził się w Warszawie w wielodzietnej rodzinie jako syn robotników folwarcznych. Po ukończeniu 4-klasowej szkoły ludowej w Krasnem, w 1906 został pomocnikiem ogrodnika. Po przeniesieniu się rodziny w połowie 1907 roku do Ciechanowa, 1907-15 pracował w cukrowni jako pomocnik ślusarza, następnie ślusarz. Duży wpływ na rozwój poglądów politycznych Nowotki wywarł w tych latach Kazimierz Tomaszewski, działacz antyniepodległościowej Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy; na początku 1916 r. Nowotko został członkiem SDKPiL, potem (od 1918 r.) KPP. W 1918 r. współorganizował Radę Robotniczo-Chłopską w Ciechanowie, w 1920 r. był członkiem Komitetu Rewolucyjnego w Łapach; nie zachowały się dokumenty potwierdzające, ile w tym czasie wyroków śmierci wydał i wykonał kierowany przez niego "rewkom" Nowotko działał również na Śląsku, Kieleckiem, Wielkopolsce i w Zachodniej Ukrainie. Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. stał po stronie bolszewików. Od 1923 r. członek KC KPZU.

Więziony od października 1936 do września 1939 r. w Rawiczu z którego wydostał się po wybuchu wojny.

Po wybuchu wojny, od 1939 r. do 1941 r. działał w sowieckich strukturach władzy w okręgu białostockim, od listopada 1940 r. do wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej był przewodniczącym Rejonowego Komitetu Wykonawczego (Rejonispołkomu) w Łapach. Od 1941 r. (inwazja Niemiec na ZSRR) - w Moskwie.

Nowotko razem z między innymi Pawłem Finderem i Bolesławem Mołojcem współtworzył tzw. "pierwszą grupę inicjatywną" odbudowy partii komunistycznej i jej zbrojnego ramienia w okupowanej Polsce. Po przeszkoleniu przez Rosjan w specjalnym ośrodku w Puszkino pod Moskwą, został 27 grudnia 1941 zrzucony na terytorium polskie (podczas zrzutu Nowotko złamał nogę i zgubił radiostację). "Grupa inicjatywna" nawiązała kontakty z kilkoma konspiracyjnymi grupami komunistycznymi i po ich scaleniu powołała, po zatwierdzeniu przez Moskwę (Stalin i Georgi Dymitrow z Kominternu), Polską Partię Robotniczą a wkrótce potem także jej formację zbrojną Gwardię Ludową. Nowotko został pierwszym I sekretarzem (styczeń 1942), natomiast dowódcą GL został Bolesław Mołojec. W 1942 skład kierownictwa PPR-GL przedstawiał się następująco: Marceli Nowotko ("Stary", "Marian"), Pinkus Finder ("Paweł"), Bolesław Mołojec ("Długi", "Edward") (tworzyli tzw. "sekretariat KC ") oraz Małgorzata Fornalska ("Jasia"), Franciszek Jóźwiak ("Witold") i, jako sekretarz warszawski, Władysław Gomułka ("Wiesław").

Według relacji Józefa Światło, zbiegłego na Zachód wicedyrektora departamentu X MBP, Marceli Nowotko przy pomocy szefa sztabu GL (lub tylko za jego wiedzą jak podają niektóre źródła) Franciszka Jóźwiaka, stworzył w Gwardii Ludowej specjalną "komórkę dezinformacyjną" zajmującą się śledzeniem, zdobywaniem pseudonimów, nazwisk i adresów działaczy podziemia niepodległościowego i Armii Krajowej. Informacje te przekazywano następnie do Gestapo pocztą lub za pośrednictwem umieszczonych w Gestapo agentów sowieckiego wywiadu. Celem tych działań były rozbicie i zlikwidowanie podziemnych struktur AK.

28 listopada 1942 roku na ulicy koło Dworca Zachodniego w Warszawie znaleziono zwłoki mężczyzny - jak się później okazało Marcelego Nowotki. Bolesław Mołojec, który był z nim ostatni, wyjaśniał, że na ulicy zostali zaatakowani przez nieznanych sprawców. Nowotko zginął, a Mołojcowi udało się uciec. 5 grudnia Mołojec zawiadomił Komintern (Dymitrowa, który "opiekował się" PPR) o śmierci Nowotki. Po śmierci Nowotki przywództwo nad PPR przejął, przy akceptacji Moskwy, Bolesław Mołojec - choć wg. opinii Pawła Findera depesze miał obowiązek podpisywać razem z nim. Bez przesłuchania samego zainteresowanego, bez dokładnego śledztwa i bez wiedzy Moskwy postanowiono Mołojca zlikwidować. Wykonanie wyroku powierzono Jankowi Krasickiemu z ZWM, który zastrzelił Mołojca 29 lub 31 grudnia 1942. Prawdopodobnie kilka tygodni później zlikwidowano również brata Mołojca, Zygmunta ("Anton")

Aby usankcjonować likwidację powołano partyjną komisję, do której zaproszono darzonego autorytetem Teodora Duracza ("Profesor"). W skład "komisji Duracza" weszli również Finder, Fornalska i Gomułka, którzy wcześniej zdecydowali o zlikwidowaniu oskarżonego oraz Kowalski. Raport komisji został przedstawiony Moskwie 9 stycznia 1943, a władzę nad PPR przejął Finder. Kierującym działalnością wojskową GL został jej szef sztabu - Franciszek Jóźwiak.

Marceli Nowotko spoczywa w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim, co jest oczywistym skandalem.