944
623
Niemieckie jednostki bojowe tłumiące Powstanie Warszawskie

Oddziały wojska

31 lipca 1944 dowództwo nad garnizonem warszawskim przejął gen. por. (Generalleutnant) Reiner Stahel; dysponował on siłami w liczbie około 11 tysięcy żołnierzy:

  • Jednostki alarmowe Wehrmachtu w liczbie 5 tys. żołnierzy niemieckich;
  • Jednostki lotnictwa 4 tys. żołnierzy (1000 na Okęciu, 700 na Bielanach, 1000 na Boernerowie, 300 na Służewie i 1000 z obsługi baterii przeciwlotniczych);
  • Jednostki Wachtregiment Warschau (bataliony Patz oraz Baltz), 2 bataliony strzelców (nr 996 i 997), szwadron zwiadowczy SS (350 żołnierzy wyposażonych w działa i broń ciężką), strażnicy zakładów przemysłowych Rüstungskommando, oraz oddziały wschodnie – ogółem ok. 2 tys. żołnierzy.

2 sierpnia 1944 Reichsführer-SS Heinrich Himmler, jako dowódca niemieckiej Armii Rezerwowej (Ersatzarmee), wydał rozkaz na podstawie którego dowództwo nad całością sił niemieckich w obszarze Warszawy objął generał (SS-Obergruppenführer) Erich von dem Bach-Zelewski, który przybył do Warszawy 5 sierpnia (generał Stahel został uzależniony od nowego dowódcy).


Policja oraz oddziały SS

Dowódca policji i jednostek SS dystryktu warszawskiego, gen. policji (SS- und Polizeiführer) Paul Otto Geibel, dowodził łącznie siłami w ilości 5710 policjantów i SS-manów:

  • 3 bataliony „Schutzpolizei” – 1000 policjantów
    • III Batalion 22 Pułku [III/SS-Pol. Rgt.22] dowódca Major der Schutzpolizei Schöpp
    • I Batalion 17 Pułku [I/SS-Pol. Rgt.17] d-cą 17. dowódca Oberstleutnant policji Erwin Gresser
    • III Batalion 23 Pułku [III/SS-Pol. Rgt.23] dowódca Major der Schutzpolizei Otto Bundke
  • Żandarmeria – 260 ludzi
  • Policja porządkowa „Ordnungspolizei” – 200 ludzi
  • Obsada urzędów, budynków policji itd. – 200 ludzi
  • Sicherheitspolizei (mjr Hahn) (al. Róż) – 700 ludzi
  • Kompania Ukraińców – 150 ludzi (al. Szucha 9 i 21)
  • 2 bataliony SS „Stauferkaserne” – 1000 żołnierzy
  • Batalion szkolny grenadierów pancernych SS – 400 żołnierzy
  • Kompanie rezerwowe (Dom Akademicki na pl. Narutowicza) (300 ludzi)
  • Batalion SA (ul. Koszykowa, kompanie na mieście) – 400 policjantów
  • Kawaleria SS – 350 grenadierów i własowców
  • Oddział SS w budynku szkoły Nauk Politycznych (w tym kompania Ukraińców) – 400 żołnierzy
  • Oddział SS na ul. Tarczyńskiej 150 żołnierzy
  • Oddział SS na Żoliborzu – 300 żołnierzy

Oddziały porządkowe

W różnych uzbrojonych formacjach strażniczych znajdowało się ok. 3,5 tys. ludzi, były to następujące oddziały:

  • Straż kolejowa (Bahnschutz),
  • Straż zakładowa (Werkschutz),
  • Batalion ochrony transportów.

Oznacza to, że w dniu wybuchu powstania Niemcy, zgodnie z polskimi źródłami historycznymi opartymi na relacjach szefa SS i policji na Dystrykt Warszawski, gen. policji (SS-Brigadeführer und Generalmajor der Polizei) Paula Otto Geibela oraz gen. (SS-Obergruppenführer) Ericha von dem Bacha-Zelewskiego i mjr Kurta Fischera, wliczając udział uzbrojonej ludności niemieckiej i drobnych oddziałów ochronnych, dysponowali w Warszawie około 20 tys. walczących. Z tej liczby 16 tys. znajdowało się w lewobrzeżnej części Warszawy, gdzie toczyły się główne walki, a reszta w części prawobrzeżnej.


Korpsgruppe von dem Bach

W skład Korpsgruppe wchodziły dwie grupy bojowe:

  • Kampfgruppe Rohra – dowódca generał major (Generalmajor) Günter Rohr
  • Kampfgruppe Reinefartha – dowódca generał (SS-Gruppenführer) Heinz Reinefarth
    • Grupa uderzeniowa (Angriffsgruppe) – dowódca pułkownik (SS-Oberführer) Oskar Dirlewanger
    • Grupa uderzeniowa (Angriffsgruppe) – dowódca major (Major) Max Reck
    • Grupa uderzeniowa (Angriffsgruppe) – dowódca pułkownik (Oberst) Willy Schmidt
    • Oddziały odwodowe i grupa osłonowa (Ab­schir­mungs­gruppe).

Do tłumienia powstania, w trakcie trwających już walk, Niemcy użyli ponadto przechodzące na front cztery dywizje pancerne – DPanc SS „Totenkopf”, która pozostawiła w dzielnicy Praga batalion grenadierów w liczbie 362 żołnierzy, DPanc-Spad „Hermann Göring”, DPanc SS „Wiking” oraz 19 (Dolnosaksońska) DPanc, powracającą z rejonu Radzymina, w dniu 4 sierpnia przebijającą się przez ulice Warszawy na południe w kierunku Grójca. Z wszystkich nadciągających do Warszawy jednostek niemieckich utworzono korpus pod dowództwem gen. SS Ericha von dem Bacha (Korpsgruppe von dem Bach), liczący ok. 25 tysięcy żołnierzy, dołączając do tego część niemieckiej 9 Armii (dowódca General der Panzertruppe Nikolaus von Vormann), koncentrującej się na wschód od Warszawy z zadaniem utrzymania frontu obronnego w rejonie środkowej Wisły. Łącznie z siłami będącymi wcześniej w Warszawie oraz przechodzącymi przez Warszawę na front, Niemcy użyli do tłumienia powstania warszawskiego – w różnym czasie – ogółem ok. 50 tys. żołnierzy.