Franz Kutschera

Franz Kutschera (ur. 22 lutego 1904 w Oberwaltersdorf w Dolnej Austrii, zm. 1 lutego 1944 w Warszawie) – Austriak , SS-Brigadeführer und Generalmajor der Polizei, Dowódca SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gu­ber­na­tor­stwa podczas okupacji niemieckiej w Polsce, zwany katem Warszawy; zbrod­niarz nazistowski.

Z zawodu ogrodnik, Kutschera służył w austro-węgierskiej marynarce wojennej w latach 1918-1919, a następnie został słuchaczem szkoły mechanicznej w Budapeszcie; w latach 1920-1928 przebywał w Czechosłowacji. Do NSDAP wstąpił 5 grudnia 1930 roku (nr legitymacji 363 031), natomiast członkiem SS był od 1 listopada 1931 roku (nr legitymacji 19 659). Poseł do Reichstagu od kwietnia 1938 do śmierci; w 1939 roku został też honorowym sędzią w Sądzie Ludowym. W okresie 1 lipca 1935 – 16 marca 1938 zastępca dowódcy 90. pułku SS "Kärnten" w Klagenfurt. Gauleiter Karyntii od 20 lutego 1938 do listopada 1941. Służył na froncie w czasie kampanii francuskiej. Od 30 stycznia 1942 służył w sztabie operacji antypartyzanckich gen. von dem Bacha. Odznaczony Krzyżem Żelaznym I i II klasy.

Po objęciu stanowiska w Warszawie 25 listopada 1943, z miejsca zastosował niespotykany do tej pory w okupowanej Warszawie terror w stosunku do ludności cywilnej (wcześniej podobne stanowisko obejmował od kwietnia do września 1943 w Mohylewie, gdzie znany był z "twardych metod"). Zwiększono liczbę łapanek, nastąpiły liczniejsze egzekucje uliczne, codziennie były rozwieszane w miejscach publicznych obwieszczenia o kolejnych Polakach, którzy będą rozstrzelani w razie zamachu na jakiegokolwiek żołnierza lub policjanta niemieckiego. Obwieszczenia te podpisywane były zawsze anonimowo przez niewymienianego z nazwiska "Dowódcę SS i Policji na Dystrykt Warszawski".

W końcu jego tożsamość została odkryta przez Aleksandra Kunickiego ps. Rayski i Kutschera skazany został na karę śmierci przez Komendę Główną Armii Krajowej w porozumieniu z Rządem Polskim na uchodźstwie za masowe egzekucje Polaków w okupowanej Warszawie (rozkaz likwidacji generała wydał August Emil Fieldorf). Wyrok śmierci wykonał, podczas Akcji Kutschera przeprowadzonej w centrum Warszawy, Oddział Dywersji "Agat" Szarych Szeregów AK.

Imieniem Kutschery Niemcy nazwali 90. pułk SS (dawny "Kärnten"), a w połowie lutego 1944 r. zaprzestali publicznych egzekucji w Warszawie.

Kariera w SS

• SS-Hauptscharführer (st. sierżant) – luty 1933
• SS-Untersturmführer (podporucznik) – 9 listopada 1935
• SS-Obersturmführer (porucznik) – 9 listopada 1936
• SS-Sturmbannführer (major) – 14 września 1937
• SS-Obersturmbannführer (podpułkownik) – 16 marca 1938
• SS-Standartenführer (pułkownik) – 25 czerwca 1938
• SS-Oberführer (st. pułkownik) – 30 stycznia 1939
• SS-Brigadeführer (generał brygady) – 9 listopada 1940

Bibliografia

• Marek Dunin-Wąsowicz, Zamach na Kutscherę, Warszawa 1957.
• Piotr Stachniewicz, Akcja Kutschera, Warszawa 1982.

Koniec "kata Warszawy"