59
62
62
Henryk Krajewski
Henryk Krajewski

Henryk Krajewski ps. "Wicher", "Eryk", "Bąk", "Trzaska", "Leśny" vel Henryk Turowski, Henryk Jezierski, Henryk Rogowski, Wasyl Biszko (ur. 7 lipca 1898 w Waśniewie, zm. 16 grudnia 1989) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.

Był synem Teofila i Marianny z Turowskich. Rodzice byli rolnikami na własnym gospodarstwie. Po ukończeniu szkoły początkowej w Janowcu, a następnie Seminarium Nauczycielskiego im. S. Konarskiego w Warszawie, na początku listopada 1918 zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego, i otrzymał przydział do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. Jako podchorąży brał udział w rozbrajaniu Niemców w Warszawie. W czerwcu 1919 roku, po ukończeniu szkoły, mianowany został podporucznikiem piechoty i przydzielony do 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. W składzie tego pułku brał udział w walkach z bolszewikami na odcinku frontu białoruskiego. 2 sierpnia 1920 roku, dowodząc 1 kompanią w bitwie pod Kuzkami nad Bugiem, został ciężko ranny. Po zakończeniu wojny pozostał w służbie zawodowej. Do lat 30. XX wieku służył w 31 Pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi.

20 września 1939 roku z Ośrodkiem Zapasowym 4 Dywizji Piechoty przekroczył granicę węgierską i został internowany w obozie pod Visegradem nad Dunajem. Po drugiej, udanej ucieczce dostał się do Wojska Polskiego we Francji, gdzie był dowódcą III batalionu w 8 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty w Bretanii. Po upadku Francji w czerwcu 1940 był ewakuowany na angielskim kontrtorpedowcu do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w Wojsku Polskim w brygadzie spadochronowej. Po odpowiednim przeszkoleniu, w tym ukończeniu kursu dywersyjnego, w dniu 6 stycznia 1942, został awansowany do stopnia podpułkownika.

W nocy z 6 na 7 stycznia 1942 był zrzucony na spadochronie na tereny okupowanej Polski, wraz z 5 innymi cichociemnymi, w okolicach Mińska Mazowieckiego. Był to 3 kolejny zrzut kadry dywersyjnej, dla zasilenia Armii Krajowej. W lutym 1942 wyznaczony został na zastępcę szefa Związku Odwetu (Franciszka Niepokólczyckiego), jednocześnie pełnił funkcję oficera szkoleniowego Związku Odwetu. Przygotowywał, a także uczestniczył w akcji dywersyjnej o kryptonimie "Wieniec", przeprowadzonej w nocy z 7 na 8 października 1942. Polegała ona na paraliżu linii kolejowych wokół Warszawy. Po przemianowaniu Związku Odwetu w Kierownictwo Dywersji (Kedyw) objął w grudniu tegoż roku funkcję szefa Oddziału IV (szkoleniowego) w sztabie Kedywu pod ps. "Bąk". W tym czasie zorganizował szkołę dywersyjną o kryptonimie "Zagajnik". W ramach tych szkoleń wydano podręczniki dotyczące wykonywania dywersji, w tym m.in.: "Partyzantka" opracował H. Krajewski, "Dywersja" opracował Z. Lewandowski, "Teletechnik" opracował M. Panufnik. Ogółem "Zagajnik" ukończyło ok. 1200 kursantów, a szkoła działała do lipca 1944.

W sierpniu 1943 wyznaczony został kierownikiem zaopatrzenia terenu dla okręgów wschodnich. W maju 1944 mianowano go Komendantem Okręgu AK Polesie. W okresie Burzy dowodził 30 Poleską Dywizją AK. Na wieść o powstaniu warszawskim, siły 30 dywizji skierował na pomoc walczącej Warszawie, jednakże 18 sierpnia, pod Otwockiem, zgrupowanie to zostało rozbrojone przez Armię Czerwoną. Dowódca Dywizji uniknął aresztowania, gdyż w czasie akcji Armii Czerwonej znajdował się poza zgrupowaniem przygotowując kwatery dla podkomendnych.

11 grudnia został aresztowany za przynależność do AK. Po śledztwie prowadzonym przez J. Światło skazano go na 10 lat więzienia i 5 lat pozbawienia praw obywatelskich. W czasie transportu do więzienia we Wronkach 26 lipca 1945, pod Bąkowcem koło Dęblina, został uwolniony wraz z grupą 120 więźniów przez partyzancki oddział "Orlika" (Marian Bernaciak). Zmaltretowany przebytym śledztwem ukrywał się pod opieką oddziałów partyzanckich przez kilka tygodni w okolicach Żyrzyna. 6 października 1945 ujawnił się w komisji likwidacyjnej pułk "Radosława". W ramach ujawnienia kara więzienia uległa zawieszeniu.

Prześladowany przez UB pomimo ujawnienia, w lutym 1946 wyjechał wraz z rodziną z Łodzi do Wrocławia, gdzie pracował kolejno w: Dolnośląskim Zjednoczeniu Energetycznym, Zjednoczeniu Przemysłu Budowlanego, w Zakładach Technicznej Obsługi Rolnictwa oraz w Zjednoczonych Zakładach Gospodarczych "Inko". Od 1 stycznia 1970 przeszedł na emeryturę i zamieszkał u córki w Wołominie.

Napisał wspomnienia wojenne 1939-1945 maszynopis cz. I i II, Wrocław – Wołomin.

Awanse

  • porucznik – ze starszeństwem z 1 III 1921
  • kapitan – 17 XII 1931 ze starszeństwem z 1 I 1932 i 48 lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
  • major – 1939
  • podpułkownik – 6 I 1942

Ordery i odznaczenia

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
  • Krzyż Walecznych – dwukrotnie
  • Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
  • Srebrny Krzyż Zasługi

Bibliografia

  • Feliks Libert, Zarys historii wojennej 31-go Pułku Strzelców Kaniowskich, Warszawa 1928, s. 28.
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 200, 394.
  • Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 47, 251.
  • Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 78, 561.
  • GENEALOGIA Stankiewicze z przyjaciółmi: Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem VIRTUTI MILITARI (pol.).