Panorama Nieświeża

Nieśwież – miasto polskie w wo­je­wódz­twie nowogródzkim do 1945 roku, ok. 50 km na wschód od Baranowicz Po 1945 na mocy paktów rozbiorowych został siłą wcielony do ZSRR pod okupację radziecką. Obecnie Nieśwież jest pod administracją białoruską.

Dawna rezydencja magnaterii polskiej.

Historia

Herb Nieświeża

• wzmiankowany już w w 1223 roku podczas bitwy nad rzeką Kałką pomiędzy wojskami rusko-połowieckimi a armią mongolską
• w średniowieczu w posiadaniu rodu litewskiego - Kiszków
• 1533 – Nieśwież otrzymali Radziwiłłowie; Mikołaj Radziwiłł i Jan Radziwiłł synowie; Anny i Mikołaja Jana Radziwiłła
• Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka (1549–1616) – marszałek wielki litewski ufortyfikował miasto, zbudował zamek i kościół z klasztorem jezuitów
• 1580 - prawa miejskie
• 1590 - założony został, z fundacji Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła "Sierotki", podległy kongregacji chełmińskiej klasztor benedyktynek w Nieświeżu;
• 1623–1624 - św. Andrzej Bobola rektorem kościoła w Nieświeżu
• 1625 - Maciej Kazimierz Sarbiewski, SI wybitny poeta przebywał w tutejszym klasztorze
• 26 października 1768 - w czasie konfederacji barskiej kapitulacja Nieświeża
• 1793-1915 - wskutek II rozbioru Polski w zaborze rosyjskim
• 21 grudnia 1906 – zarejestrowane zostało Polskie Towarzystwo "Oświata" w Nieświeżu, zajmujące się wpieraniem polskiej edukacji; władze rosyjskie ponownie zdelegalizowały je w 1909 lub 1910 roku.
• 1909 – w czasie wyborów samorządowych, do rady miejskiej zostało wybranych 11 Polaków, 3 Rosjan i 1 Żyd
• styczeń 1912 – władze rosyjskie zlikwidowały Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności w Nieświeżu, gdyż nie pozwalały mu na działalność, która, według jego założycieli, miała polegać na szkół rzemieślniczych i ochron.
• 1915–1918 – podczas I wojny światowej pod okupacją niemiecką
• grudzień 1918 – po wycofaniu się Niemców miejscowość została zajęta bez walki przez bolszewików.
• 14 marca 1919 – wybuchło powstanie nieświeskie, mieszkańcy wyzwolili miasto od bolszewików; 5 dni później zostało stłumione, a 24 marca organizatorzy rozstrzelani.
• 1919–1921 – pod polską administracją
• 1921–1939 - w Polsce, województwo nowogródzkie
• 1939–1941 - okupacja radziecka
• 1941–1944 - okupacja niemiecka
• 1944–1945 - okupacja radziecka
• 1945–1991 - w Białoruskiej SRR
• 1992 - Białoruś

Zabytki

Nieśwież – zespół zamkowo-pałacowy, dawna rezydencja Radziwiłłów

Nieśwież – ratusz z sukiennicami

• zespół zamkowo-pałacowy - dawna rezydencja Radziwiłłów, w 2005 wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO
• kościół katolicki pw. Bożego Ciała - pojezuicki, pierwszy barokowy kościół w Polsce, wzniesiony w latach 1584–1593 według projektu Jana Marii Bernardoniego na wzór rzymskiego kościoła Il Gesu. Fundatorem był Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (Sierotka). W podziemiach fary spoczywają zwłoki 102 Radziwiłłów, najczęściej w trumnach brzozowych zamknięte plombami z radziwiłłowskim herbem. Radziwiłowie posiadali tajemnicę mumifikacji zwłok, która jednak z czasem podupadła a następnie zanikła. Część trumien w Nieświeżu została zdewastowana po śmierci Lenina, kiedy naukowcy sowieccy poszukiwali metody mumifikacji.

Ludzie związani z Nieświeżem

• Adam Abramowicz – polski jezuita
• Jolanta Bohdal – polska aktorka
• Waleria Fegler – polska nauczycielka i polityk
• Alfred Henrici – polski ziemianin, wojskowy, samorządowiec II Rzeczpospolitej, w dwudziestoleciu międzywojennym burmistrz Nieświeża (do 1939)
• Henryk Jankowski – polski filozof i etyk
• Olgierd Jeleński – polski działacz społeczny, polityk i samorządowiec, senator RP III kadencji (1930–1935)
• Maciej Kawęczyński – polski wydawca i drukarz, działacz reformacji na Litwie, uznawany za założyciela pierwszej drukarni na obszarze północno-wschodnich terenów Rzeczypospolitej (obecnie obszar państwa Białoruś)
• Marcin Kurzeniecki – polski jezuita, zarządzał m.in. kolegium w Nieświeżu
• Marian Massonius – polski filozof i pedagog, działacz oświatowy i dziennikarz, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Stefana Batorego
• Wojciech Slaski – polski ksiądz, rektor kolegiów w Nieświeżu i Połocku, spowiednik i kapelan króla Jana Kazimierza
• Władysław Syrokomla – polski znany poeta i tłumacz epoki romantyzmu

Bibliografia

• Dariusz Tarasiuk : Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. ISBN 978-83-227-2629-7.
• Lech Wyszczelski : Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. T. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 696. ISBN 978-83-11-11934-5.