Ukraińska Narodowa Samoobrona (UNS, również Ukraińska Ludowa Samoobrona) – formacja zbrojna ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego, utworzona w Galicji 3 czerwca 1943 przez OUN-B. Zorganizowana na bazie ukraińskiego podziemia w celu obrony ludności Galicji przed działaniami sowieckiej partyzantki zgrupowania Sydora Kowpaka oraz w celu likwidacji ludności polskiej Galicji [Małopolski Wschodniej].

W kwietniu 1943 utworzono pierwsze dwa kurenie UNS – „Siromanci” i „Mesnyky”. W lipcu 1943 pod dowództwem por. Ołeksandra Łućkiego Andrijenko przeprowadzono reorganizację istniejących oddziałów. Przeprowadzając masową mobilizację utworzono 5 kureni UNS:

• ”Czorni Czorty” („Łewy”) – dowódca Ilko Raczok „Łypej”, działał w powiecie jaremczańskim
• ”Mesnyky”[3] – dowódca „Kozak”, działał w powiecie dolińskim
• ”Siromanci” – dowódca D. Karpienko, działał w powiecie bolechowskim
• ”Pidkarpatie” – dowódca Pawło Wacyk „Prut”, działał w rejonie Drohobycza
• ”Hałajda” – dowódca Myrosław Onyszkewycz „Bohdan”, działał w rejonie Starego Sambora.

UNS dzieliła się na kurenie, sotnie, czoty i roje, analogicznie do struktury UPA. W lecie 1943 UNS stoczyła szereg bitew z wojskami niemieckimi: m. in. koło Skolego (18 sierpnia), koło wsi Suchodoli i Łypowyci w powiecie dolińskim.

Po III Nadzwyczajnym Zjeździe OUN SD (21-25 sierpnia 1943) oddziały podzielono na dwie grupy:

• UNS Kraju Karpackiego (obwód stanisławski, drohobycki, a później i czerniowiecki) – dowódca Ołeksa Hasyn
• UNS Kraju Lwowskiego (obwód lwowski i tarnopolski) – dowódca Wasyl Sydor

W ostatnich miesiącach 1943 aktywność UNS spadła z powodu wprowadzenia od 2 października 1943 zasady rozstrzeliwania 10 zakładników za zabicie 1 niemieckiego żołnierza lub przedstawiciela władz okupacyjnych. UNS nie chciała więc zatargów z oddziałami niemieckiej policji.

W grudniu 1943 UNS weszła w skład UPA, tworząc grupę UPA-Zachód.

Literatura

• Grzegorz Motyka - Ukraińska partyzantka 1942-1960", Warszawa 2006