Ostatnia strona nielegalnego Układu polsko-ukraińskiego

Układy republikańskie, to łącznie trzy nielegalne umowy międzynarodowe zawarte w 1944 r. przez stalinowski Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego z trzema republikami radzieckimi: Białoruską, Ukraińską i Litewską. Na mocy tych układów dokonano przymusowej repatriacji osób narodowości polskiej i żydowskiej a posiadających polskie obywatelstwo z obszarów wschodnich Polski międzywojennej, które po II wojnie światowej weszły w skład ZSRR. Ludność litewską, białoruską, a przede wszystkim ukraińską repatriowano do odpowiednich republik radzieckich.

Pełna nazwa tych umów, na przykładzie układu polsko-ukraińskiego to: Układ pomiędzy Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego a Rządem Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Rad dotyczący ewakuaji obywateli polskich z terytorium U.S.R.R. i ludności ukraińskiej z terytorium Polski. Układy z Ukrainą i Białorusią zostały zawarte 9 września 1944 r., zaś układ z Litwą 22 września 1944 r.

Układy te stanowiły następstwo zdradzieckiego "Porozumienia między PKWN a rządem ZSRR o polsko-radzieckiej granicy" podpisanego w dniu 27 lipca 1944 roku w Moskwie przez Edwarda Osóbkę-Morawskiego i Wiaczesława Mołotowa. Poprzedzały one "Umowę między Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej RP a rządem ZSRR o prawie zmiany obywatelstwa radzieckiego osób narodowości polskiej i żydowskiej, mieszkających w ZSRR[na ziemiach polskich pod okupacją ZSRR] oraz ich ewakuacji do Polski[pojałtańskiej] i o prawie zmiany obywatelstwa polskiego osób narodowości rosyjskiej, ukraińskiej, białoruskiej, rusińskiej i litewskiej mieszkających w Polsce i ich ewakuacji do ZSRR" podpisanej w Moskwie 6 lipca 1945 roku.

Ribbentrop-Mołotow) na rzecz republik Związku Radzieckiego zanim decyzje formalnie zostały podjęte podczas konferencji pokojowej w Jałcie[zwanej rozbiorową Polski] Co prawda, repatriacja (zwana eufemistycznie "ewakuacją") według Układów z 1944 r. była dobrowolna, to jednak w ówczesnej sytuacji politycznej, owa dobrowolność była przymusowa. Repatrianci mogli zabrać ze sobą odzież, obuwie, bieliznę, pościel, żywność, sprzęty domowe, inwentarz, ale nie mogli zabrać gotówki i banknotów, złota, surowych kamieni szlachetnych, dzieł sztuki, aut, motocykli i mebli.

Za postawione "za Bugiem" mienie (tzw. mienie zabużańskie, zarówno ruchome, jak i nieruchome (domy, zabudowania gospodarcze, grunty, itd.), repatrianci mieli uzyskać zwrot wartości od komunistycznego rządu polskiego ale ich nigdy nie otrzymali.

W myśl prawa międzynarodowego umowy te były bezprawne i nielegalne oraz nie miały skutków prawnych w odniesieniu do rozbioru polskich ziem II RP przez ZSRR.

W momencie rozpadu Związku Radzieckiego istniała możliwość powrotu do Polski: Lwowa, Grodna, Wilna, Stanisławowa, a nawet Tarnopola. Anatolij Sobczak, mer Petersburga (jednym z jego urzędników był Władimir Putin), powiedział w radiu, że – zgodnie z prawem – jeżeli federacja kilkunastu państw się rozpada, to tereny włączone do niej siłą w 1939 roku mogą wrócić do stanu sprzed aneksji. Sprawą tą powinien zająć się ówczesny "rząd Mazowieckiego" ale jak historia pokazała ten kosmopolityczny rząd nie był zainteresowany sprawami Polski na taką historyczną skalę i ją ...odpuścił, czyniąc tym niepowetowane straty dla Polski.