Władysław Gomułka

Władysław Gomułka, ps. Wiesław (ur. 6 lutego 1905 w Białobrzegach, zm. 1 września 1982 w Konstancinie) – polski polityk, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PPR (1943-1948), I sekretarz KC PZPR (1956-1970).

Urodzony w Białobrzegach (obecnie dzielnica Krosna). Od 1919 pracował jako ślusarz w przemyśle naftowym.

W latach 1922-1925 działał w związkach zawodowych. Został sekretarzem okręgu związku w Drohobyczu. W latach 1925-1926 należał do Narodowej Partii Chłopskiej. W 1926 zorganizował strajk w kopalniach ropy w Drohobyczu.

Początkowo działał w PPS-Lewica, a w początkach 1927 wstąpił do KPP. W 1932 aresztowany i skazany na 5 lat więzienia za "działalność na szkodę państwa polskiego, a w interesie Rosji", niedługo po procesie sądowym i wyroku wymieniony na jednego ze schwytanych przez Rosjan agentów polskiego wywiadu granicznego. W latach 1934-1935 przebywał w Moskwie, gdzie ukończył szkołę partyjną, Międzynarodową Akademię Leninowską. W latach 1935-1938 działał w Związku Zawodowym Chemików na Górnym Śląsku, a mieszkał w Świętochłowicach. W międzyczasie ponownie aresztowany w 1936 z przerwami przetrzymywany w więzieniu do wybuchu wojny.

Po kampanii wrześniowej, w czasie której wydostał się z więzienia w Sieradzu, przedostał się do Białegostoku, później do Lwowa. W 1941 wrócił w krośnieńskie, gdzie wstąpił do PPR. Zakładał jej komórki na Podkarpaciu, a w lipcu 1942 przyjechał do Warszawy, gdzie został jednym z przywódców PPR. Od lipca 1942 sekretarz KW w Warszawie, od października 1942 członek KC, od stycznia 1943 członek sekretariatu KC, a od 23 listopada 1943 I sekretarz. Autor podstawowych dokumentów programowych, w tym wydanej w 1943 broszury "O co walczymy". Inicjator utworzenia KRN. W rządzie lubelskim, a później w TRJN wicepremier i minister Ziem Odzyskanych.

Poparł IV rozbiór Polski, zwolennik oderwania od Polski Lwowa, Wilna i Grodna oraz depolonizacji ziem polskich zagarniętych w 1939 roku przez ZSRR na mocy paktu rozbiorowego – Paktu Ribbentrop-Mołotow i Paktu Hitler-Stalin.

Odpowiedzialny za sfałszowanie wyników referendum ludowego w 1946. 22 czerwca tego roku wziął udział w naradzie wraz z Bolesławem Bierutem i doradcą radzieckim przy MBP płk Siemionem Dawidowem na której omówił techniczne szczegóły fałszowania wyników referendum.

W 1947 roku zdjęty ze stanowiska I sekretarza, na którym zastąpił go Bolesław Bierut. Został kierownikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu. Oskarżony o odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne, uwięziony w 1951 (zwolniony w 1954) i usunięty z partii. Ponownie przyjęty do partii w 1956 w wyniku wypadków czerwcowych, dokooptowany w skład KC, 21 października wybrany I sekretarzem.

W II połowie lat 60. zaostrzył kurs, zwiększając jednocześnie nacisk na "właściwe stosunki" z ZSRR, czego skutkiem było zdjęcie ze sceny Dziadów w reż. Kazimierza Dejmka. Inicjator kampanii antysemickiej w 1968 roku, która spowodowała masową emigrację Żydów z Polski. Po wypadkach marcowych jego pozycja uległa osłabieniu. Na uwagę zasługuje fakt, iż sam był mężem Zofii (Liwy) Szoken – Polki pochodzenia żydowskiego, z którą miał syna Ryszarda (ur. 1930). Inicjator bandyckiej rozprawy ze studentami Uniwersytetu Warszawskiego oraz udziału LWP w inwazji Armii Radzieckiej na Czechosłowację w celu stłumienia powstania niepodległościowego Czechów i Słowaków.

W grudniu 1970 na jego polecenie krwawo stłumiono (kilkadziesiąt ofiar śmiertelnych) robotnicze manifestacje na Wybrzeżu. 20 grudnia pod naciskiem zwolenników Edwarda Gierka zmuszony do ustąpienia ze stanowiska I sekretarza, a w 1971 przeniesiony na emeryturę. Zmarł na raka w Konstancinie w 1982 roku.