Lonek Skosowski: koniec żydowskich kolaborantów Gestapo
Myśl Polska >> Kolaboranci żydowscy w czasie II wojny światowej (1)
(ur. 30 listopada 1880 w Warszawie, zm. 23 lipca 1942 tamże) – żydowski działacz gospodarczy, oświatowy i społeczny, senator II Rzeczypospolitej, publicysta, podczas okupacji niemieckiej w Polsce prezes Judenratu w getcie warszawskim, kolaborant niemiecki w Polsce.
Dyplom inżyniera chemii uzyskał na Politechnice Warszawskiej, drugi dyplom na Wydziale Przemysłowym Politechniki w Dreźnie. Był współorganizatorem Centralnego Związku Rzemieślników Żydów, a także radnym Warszawy. Przez wiele lat był radcą Gminy Żydowskiej w Warszawie. W maju 1930 zdobył mandat senatora z listy Bloku Mniejszości Narodowych w powtórzonych z powodu uznanego protestu wyborach w województwie wołyńskim, jednak z powodu rozwiązania Parlamentu 30 sierpnia 1930 nie został zaprzysiężony i nigdy nie zasiadł w Senacie.
23 września 1939 został mianowany przez prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego komisarycznym prezesem Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Warszawie, pozostał nim także po zajęciu miasta przez Niemców. 4 października 1939 stanął na czele Judenratu w getcie warszawskim, przeciwstawiał się dążeniom do zbrojnego wystąpienia w getcie.
Do 11 listopada 1940 Czerniaków mieszkał przy ulicy Wspólnej 58. W getcie zamieszkał wraz z żoną przy ulicy Elektoralnej 11, a od 13 grudnia 1941 (przyczyną kolejnej przeprowadzki było wyłączenie południowej strony Elektoralnej z getta) w Kamienicy pod Zegarem przy ulicy Chłodnej 20.
W lipcu 1942, po rozpoczęciu Einsatz Reinhardt, odmówił żądaniu kierującego akcją zagłady w Warszawie SS-Sturmbannführera Hermanna Höfle podpisania obwieszczenia o przymusowym wysiedleniu Żydów, które oznaczało wywożenie ich do obozów zagłady. 23 lipca wieczorem, w dzień po rozpoczęciu przez Niemców masowych deportacji do obozu zagłady w Treblince, popełnił samobójstwo zażywając cyjanek potasu w swoim gabinecie znajdującym się na I piętrze gmachu Gminy Żydowskiej przy ul. Grzybowskiej 26/28.
Żonaty z Felicją z domu Zwayer, z którą miał syna Jana, który był prawnikiem i ekonomistą i zmarł 18 lipca 1942 na zesłaniu w Kirgizji. Adam Czerniaków został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 10, rząd 2)
Na jego nagrobku fragmenty utworu Norwida "Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie" i z Księgi Ezechiela (XVI.6)
Bibliografia